Zespół archeologów z Uniwersytetu w Barcelonie odkrył w Oxyrynchos (Egipt) grobowiec z VI/VII wieku n.e. Pod kryptą zlokalizowano podziemną konstrukcję o jak dotąd niejasnym przeznaczeniu. Na ścianach grobowca zachowały się pozostałości koptyjskich malowideł, wśród których zidentyfikowano, zdaniem badaczy, jedno z najstarszych przedstawień Jezusa. Taką informację podały światowe media.
Rzeczywiście mamy do czynienia z jednym z najstarszych przedstawień Jezusa, ale w… sztuce koptyjskiej. W ten sposób, niezależnie zrelacjonował odkrycie lokalny, egipski portal The Kairo Post. Znamy natomiast wiele starszych przedstawień Chrystusa. Oto najciekawsze z nich:
Obrazoburcze, antychrześcijańskie graffito z Palatynu. Być może najstarsze przedstawienie Jezusa w ogóle. Przedstawia chłopca Aleksamenosa wznoszącego modły do ukrzyżowanego człowieka z oślą głową. Na temat tej karykatury pisałem już tutaj.
Dura-Europos było jedną z najważniejszych twierdz na pograniczu rzymsko-perskim. Miasto zostało zdobyte przez wojska Szapura I w 255/6r; by nigdy nie zostać ponownie odbudowane. Pozwoliło to przetrwać jego pozostałościom pod piaskiem pustyni w niezmienionym stanie. Podczas wykopalisk, znaleziono pozostałości miejscowego kościoła, na ścianach którego przetrwały resztki malowideł. To przedstawione powyżej ilustruje ewangeliczną opowieść o paralityku:
“Nie mogąc z powodu tłumu przynieść go do Niego, odkryli dach nad miejscem, gdzie Jezus się znajdował, i przez otwór spuścili łoże, na którym leżał paralityk(…) [Jezus] rzekł do paralityka: «Mówię ci: Wstań, weź swoje łoże i idź do domu!». On wstał, wziął zaraz swoje łoże i wyszedł na oczach wszystkich.” (Mk 2, 4-12)
Jak widać mamy coś a la komiks. Jezus wskazuje na człowieka leżącego w łóżku, a zaraz obok ten sam dźwiga swoje uprzednie posłanie.
Chodzenie po wodzie, przed 255/6r.
Jeszcze inne wyobrażenie cudu z kościoła w Dura-Europos. Scena przedstawia uczniów płynących łodzią przez jezioro Genezaret. Apostołowie dostrzegli kroczącego po wodzie Jezusa. Z ich grona, jedynie Piotr odważył się pójść przez fale w stronę nauczyciela. W prawym dolnym rogu widać jak Jezus (głowa niezachowana) podtrzymuje go za rękę. Tak o tym mówi Ewangelia Mateusza:
“Na to odezwał się Piotr: «Panie, jeśli to Ty jesteś, każ mi przyjść do siebie po wodzie!» A On rzekł: «Przyjdź!» Piotr wyszedł z łodzi, i krocząc po wodzie, przyszedł do Jezusa. Lecz na widok silnego wiatru uląkł się i gdy zaczął tonąć, krzyknął: «Panie, ratuj mnie!» Jezus natychmiast wyciągnął rękę i chwycił go, mówiąc: «Czemu zwątpiłeś, małej wiary?».” (Mt, 14,28-31)
Cuda cudami, cóż jednak poradzić, gdy połowy są kiepskie?
Papirus magiczny z Jezusem, ~IV w.
Niejakiemu Sewerusowi najwyraźniej nie szło wędkowanie. Na kawałku papirusu zapisał koptyjskie zaklęcie, którym wzywał na pomoc całą Trójcę Świętą, Piotra i Archontów. Wystawca zaklinał, że odtąd Archanioł Rafał, na rozkaz Jezusa, miał mu pomagać w łapaniu wszelkich gatunków ryb, aż po najdalsze krańce ziemi. Jest to nawiązanie zarówno do połowów opisanych w Ewangeliach, jak i do sceny z Księgi Tobiasza:
“Chłopiec [Tobiasz] wszedł do rzeki Tygrys, aby umyć sobie nogi. Wtedy wynurzyła się z wody wielka ryba i chciała odgryźć nogę chłopca. Na to on krzyknął. A anioł [tj. Rafał] rzekł chłopcu: «Uchwyć ją i nie puszczaj tej ryby!» I uchwycił chłopiec mocno rybę i wyciągnął ją na ląd” (Tb 6,2-3)
Rysunek nabazgrany pod zaklęciem przedstawia maga łowiącego rybę przy pomocy wędki-różdżki. O tym, że jest to Chrystus we własnej osobie wiemy za sprawą liter IC (skrót imienia, tzw. nomina sacra), którymi oznaczono postać. Co ciekawe, w sztuce wczesnochrześcijańskiej Jezus często dokonuje cudów trzymając w ręku różdżkę:
Główne źródła
http://www.lavanguardia.com/cultura/20140425/54406199179/egiptologos-catalanes-oxirrinco-escriba.html
http://www.thelocal.es/20140425/spanish-team-finds-hidden-tomb-of-jesus
http://thecairopost.com/news/107903/inside_egypt/earliest-known-images-of-jesus-revealed-in-a-newly-discovered-tomb
http://www.christianpost.com/news/very-early-image-of-jesus-christ-found-in-egypt-archaeologists-claim-118737/
http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2616055/Egypt-dig-unearths-early-image-Jesus-mysterious-underground-tomb.html
Hej
Chcialem przeczytac na temat tego grafita Aleksamenosa, jadnak podlinkowanie prowadzi do nieistniejacego artykulu. Ogolnie mysle teraz, ze niekoniecznie to musi byc obrazoburcze – konkretnie, zeby zobrazowac o co mi chodzi – glowa, w pismie swietym jest czesto przedstawiana jako symbol czegos, co rzadzi cialem, glowa osla w tym wypadku moze oznaczac niewolnika, a dokladniej niewolnika/sluge Bozego, Syr 33,25″Dla osla – pasza, kij i ciezary; chleb, cwiczenie i praca – dla niewolnika.” Osiol w pismie to symbol niewolnika. Mysle, ze w tym obrazie, graficie moze byc przedstawiony ten aspekt Jezusa. Soeki za brak polskich znakow